Carn 079: Seose lesh Albinish

View in Corpus Edit on GitHub Download Text (CSV) Download Metadata (JSON)
Manx English
Seose lesh Albinish
Ta fys ain dy vel ardjeeanid son cooishyn Celtiagh kinjagh cheet neese sheese (goll rish ooilley cooishyn sheelnaue). Ec y traa t'ayn, ta Albinish (Gaelg Albinagh) cheet neese as, er aghtyn ennagh, oddagh oo gra dy vel ee ny stroshey nish na t'ee er ve rish tammylt, ga dy vel ee (myr gagh chengey Cheltiagh) foast ayns gaue mooar.
Son y chooid smoo, ta'n lhiasaghey shoh er jeet voish yeearreeyn ny moiraghyn as ayraghyn. By vie lesh kuse mooar dy liooar jeu shoh Albinish y ve ec ny paitchyn oc.
Ta moiraghyn as ayraghyn laccal possanyn-cloie Albinish son ny paitchyn oc: ta paart jeu shoh currit er bun. Ny paitchyn beggey voish ny possanyn-cloie Albinish, t'ad goll gys ny bunscoillyn: ta ny mummigyn as jishagyn shirrey edjaghys trooid Albinish ayns ny bunscoillyn, as ta shoh ry gheddyn ayns paart jeh ny bunscoillyn.
Shen y stayd ta Nalbin ayn ec y traa t'ayn. Ta'n chengey ghooghyssagh foast faase ayns ny scoillyn ard as ny ollooscoillyn.
T'eh bunnys erskyn credjal nagh row bunscoill erbee ayns Nalbin raad va paitchyn abyl gynsaghey trooid Albinish gys 1958, tra va unnidyn Albinish currit er bun ayns daa vunscoill, nane ayns Inbhir Nis as y fer elley ayns Glaschu. Neayr's y traa shen, ta earroo ny unnidyn Albinish ayns bunscoillyn er naase dy mooar (red goll rish daa unnid noa gagh blein). T'eh scanshoil dy hoiggal nagh vel slane scoillyn cheet dy ve Gaelagh ayns grig agh dy vel unnidyn Albinish currit er bun cheusthie jeh scoillyn Baarlagh (son y chooid smoo). Ayns ny unnidyn shoh ta dy chooilley red jeant trooid Albinish. Veih'n toshiaght, ta ny ynseyderyn loayrt Albinish rish ny ynseydee, ta gynsaghey Albinish liorish y saase-thummey. Ayns ny brastyllyn, ta paitchyn gyn Albinish erbee gynsaghey maroo shid as paart dy Albinish oc hannah, foddee.
Lurg un imbagh ta ny paitchyn toiggal y chooid smoo jeh goan yn ynseyder. Lurg un vlein, ta ny paitchyn loayrt Albinish sy laa. Ta ny paitchyn lhaih as screeu Albinish, agh ta'n trimmid er y chengey loayrit ec y toshiaght.
Sheshaght feer scanshoil, shen Comhairle nan Sgoiltean Araich (CNSA Sheshaght ny Possanyn-cloie Albinish). Ghow ee toshiaght ayns 1982 lesh kiare possanyn-cloie. Nish ta red goll rish 85 possanyn-cloie ayn lesh 1,420 paitchyn. Ta CNSA er ve abyl dy hroggal argid preevaadjagh (£115,000 ayns 1990-91). Agh shegin dooin toiggal dy vel reiltys Lunnin er ve arryltagh er y gherrid (er oyryn ennagh) dy chur argid dy liooar da sheshaghtyn Albinish, ga dy beagh eh doillee feddyn magh quoid jeh argid Lunnin raink ny possanyn-cloie.
Ec y traa t'ayn, ta 31 scoill / unnid Albinish ayns Nalbin. Ta 25 jeu shoh ayns ny ellanyn as cheer ard (y Ghaeltaght). Foddee dy bee yn earroo dy scoillyn / unnidyn Albinish goll seose gys 60 ayns 1995 as gys 135 ayns 2000. Eisht, veagh Nalbin feme 180 ynseyderyn Albinish ayns 1995 as 540 jeu ayns y vlein 2000. Bee genney mooar jeh ynseyderyn ayn, erskyn ooilley jeu shid oddys loayrt Albinish dy flaaoil as gynsaghey harrish reayn (range) jeh cooishyn-ynsee.
Harrish ny bleeantyn, ta'n Comunn Gàidhealach er nyannoo obbyr vie. Agh nish, ta'n chooid smoo jeh'n obbyr jeant ec sheshaght ta ny s'breeoil, ta shen dy ghra, Comunn na Gàidhlig (ny 'CNAG'). Va CNAG currit er bun ayns 1984 as t'eh cur Albinish er y hoshiaght liorish co-stiurey yn obbyr jeh sheshaghtyn elley as yn Oik Albinagh (ayrn jeh reiltys y Reeriaght Unnaneyssit). Mastey ny sheshaghtyn elley ta HIE - Highlands and Islands Enterprise, ren goaill yn ynnyd jeh'n Highlands and Islands Development Board. Ta'n dean smoo (prime aim) dy chur Albinish as y cultoor Gaelgagh er y hoshiaght dy hroggal creeaght-hene y sleih sy Ghaeltaght as dy ghreeasaghey cooishyn tarmaynagh as sheshoil.
Hooar y chengey cooney mooar tra ghow Comhairle nan Eilean ayns laue polasee daa-hengagh syns 1975 as tra va Radio nan Eilean currit er bun. Shaleeyn (projects) elley va scanshoil, va shen Acair (Alcer - cur magh lioaryn Albinish) as Sabhal Mor Ostaig, y Cholleish Albinish er yn Ellan Skianagh.
Y red mooar bentyn rish ny bleeantyn kiare feed as Albinish, ta shen dy vel obbyr ry gheddyn nish son paart dy 'leih as Albinish oc. Ta red goll rish 200 kiartaghyn noa er nyn groo, y chooid smoo jeh syns edjaghys as creeley radio as chellveeish. Ta Chellveeish Grampian geddyn millioonyn dy phunt dy yannoo claaryn Albinish.
Lhig dooin guee dy vod ny ellanyn Albinagh cowral lurg scammylt mooar BCCI. As lhig da ny Manninee cur tastey da'n niart jeh moiraghyn as ayraghyn my t'ad shirrey red ennagh ta feeu.
Orree Crennell